เนื้อเฮื่อง

   องค์สมเด็จพระสัพพัญญูพุทธเจ้าประทับอยู่วัดพระเชตะวันมหาวิหาร มื้อนั้น มวลหมู่ภิกษุสงฆ์ทั้งหลาย ได้โฮมกันสนทนาอยู่ในโรงธรรมศาลา เกี่ยวกับเรื่องที่พระพุทธองค์มีผญาญาณล้ำเลิศ สามารถแก้ไขเรื่องใส่ความของเหล่ากษัตริย์บัณฑิตทั้งหลายจนพากันยอมในสติปัญญาการฮู้แจ้งของพระองค์ แล้วได้พากันขอฮักษาศีลขอบวชจนสุดท้ายกะได้บรรลุเป็นพระอรหันต์ พระพุทธองค์ได้ตรัสว่า แต่อตีตาชาติปางก่อนพุ้นพระองค์กะเคยได้แก้ไขปัญหามาแล้ว ภิกษุทั้งหลายได้พากันอาราธนาให้แสดงอดีตนิทานสู่ฟัง

​

   ปางนั้น มีพระเจ้าธนญชัยโกรัพยะ ครองเมืองอินทปัตย์ แคว้นกุรุ พระองค์หาความสุขในมิคาชินอุทยาน พระองค์ได้พ่อกับชายแปลงทั้ง ๓ คน คือ ท้าวสักกะ พญาครุฑ พญานาค ทั้ง ๔ คนได้พากันหาที่วิเวกเงียบสงบบำเพ็ญเพียรฮักษาศีลอุโบสถ ยามได้พ่อกันรู้สึกถือคอดี ย้อนว่าในอดีตชาตินั้นเคยเป็นหมู่กันมาก่อน ได้คุยกันเรื่องว่าไผฮักษาศีลดีกว่ากัน แต่ตกลงกันบ่ได้ พระเจ้าธนัญชัยโกรัพยะได้พามาวิธูร วิธูรบัณฑิตได้ตัดสินว่าทั้ง ๔ พระองค์นั้น เฮ็ดดี หนุนให้ศีลดีท่อกัน คันมีพร้อมในไผกะคือจั่งกำเกวียนมั่นอยู่ในดุมเกวียน เฮ็ดให้บาประงับลงได้

​

   หลังจากที่พญานาคได้กลับนาคพิภพ เว่าสู่นางวิมลาฟัง นางเกิดความศรัทธาอยากฟังธรรมจากวิธูรบัณฑิต นางกะทำท่าไข้บอกพญานาคว่าอยากได้หัวใจของวิธูรบัณฑิต นางอิรันทตีผู้เป็นธิดาของพญานาคกับนางวิมลา  มีความฉลาดแล้วกะผู้งาม ฮู้ว่ามารดาอยากได้หยังแล้ว กะอาสาขึ้นไปเมืองมนุษย์ เหาะไปภูเขากาลคีรี แล้วกะฮ้องเพลงมีเนื้อความว่า ผู้ได๋เอาหัวใจของวิธูรบัณฑิตมาได้สิยอมเป็นเมีย จวบเหมาะกับยามที่ปุณณยักษ์ขี่ม้ามาพอดี เห็นอิรันทตีนาคีกะคิดมัก ขันอาสาสิเอาหัวใจวิธูรบัณฑิตมาให้นาง ปุณณยักษ์แปลงร่างเป็นชายน้อยไปท้าเล่นสกากับพระเจ้าธนัญชัยโกรัพยะ ยามนั้นพระองค์เป็นประธานกำลังประชุมกันกับกษัตริย์ทั่วชมพูทวีป ทั้งสองได้แข่งเล่นสกากัน สุดท้านปุณณกยักษ์กะชนะ ได้ขอของพนันคือ วิธูรบัณฑิต แต่พระองค์บ่ยอม ทั้งสองตกลงกันบ่ได้ เลยเข้าไปให้วิธูรบัณฑิตตัดสิน วิธูรบัณฑิตตัดสินให้ปุณณกยักษ์ชนะ วิธูรบัณฑิตได้แสดงธรรมให้พระเจ้าธนัญชัยโกรัพยะ แล้วได้ลาลูกเมีย ให้โอวาทสั่งสอนลูกชายสองคน เกี่ยวกับข้อปฏิบัติของข้าราชการที่ดี จากนั้น ได้เดินทางไปกับปุณณกยักษ์ หว่างทางนั้น ปุณณกยักษ์ได้พยายามฆ่าวิธูรบัณฑิตมาตลอด เป็นย้อนบุญบารมีเฮ็ดให้วิธูรแคล้วคลาดภัย วิธูรบัณฑิตได้แสดงธรรมให้ปุณณกยักษ์ฟังจนเกิดความศรัทธา ปุณณกยักษ์ได้พาไปเมืองนาค ทั้งได้แสดงธรรมให้พญานาคกับนางวิมลา ให้ทั้งสองมีเมตตาต่อนาคบริวาร ปรารถนาให้เขามีความสุข พญานาคกับนางวิมลา ยกนางอิรันทตีได้ปุณณกยักษ์ตามสัญญาเอาไว้ ปุณณกยักษ์ดีใจหลาย แล้วได้พาวิธูรบัณฑิตกลับเมือส่งเมืองมนุษย์คือเก่า

​

ตัวละคร  พระวิฑูรบัณฑิต  เป็นอาจารย์สอนธรรมที่มีความปราดเปรื่อง

 

ต้นฉบับ   หนังสือ บารมีสิบชาติชาดก ของ พินิจ หุตะจินดา

​

พุทธศาสนาและความเชื่อหรือประเพณี ผู้มีสัจจะต่อตนเองและผู้อื่น  เป็นคนดี เมื่อประสบภัยย่อมพ้นภัยได้  คำโบราณที่กล่าวไว้ว่า “ปากเป็นเอก เลขเป็นโท หนังสือเป็นตรี ชั่วดีเป็นตรา”